۱۴۶
شامل می باشد همچنین خود این شخص را نیز شامل می باشد ، چند جمله بطور مثال در دلیل آن پیش است (إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ) (آل عمران آیت ۳۳) ، (إِلَّا آلَ لُوطٍ نَجَّيْنَاهُمْ بِسَحَرٍ) (القمر آیت ۳۴) ، به همین گونه حدیث رسول صل اللّه وعلیه وسلم "اللَّهُمَّ صَلِّ علَى آلِ أبِي أوْفَى" و همچنین لفظ "اهل البیت" نیز شخص و اهل و عیال اورا شامل می باشد ، چنانچه قول اللّه تعالٰی است: "رَحْمَتُ اللَّهِ وَبَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ" (هود آیت ۷۳) پس در روشنی این شرح و بسط ابراهیم علیه السلام در لفظ "آل ابراهیم" داخل شد -
شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمة اللّٰه علیه فرمود که: از این سبب در اکثر درود ها الفاظ "کما صلیت علیٰ آل ابراهیم" و "کما بارکت علیٰ آل ابراهیم" آمده اند ، و در بعضی صرف بر لفظ "ابراهیم" اکتفا کرده شده است ، از سببی که در درود و غیره اصل ابراهیم علیه السلام است ، ماند اهل و عیال آن آنها تابع آن و در ضمن آن می آیند ، برای متنبه کردن این حقیقت در بعضی جاها هردو الفاظ آورده شده است -
بعد از معلوم شدن این سخن این را نیز بدانید که این سوال در میان علماء اسلام بسیار مشهور است که در "کما صلیت ...الخ" کدام وجه تشبیه است ، زیراکه کمتر بودن مشبه از مشبه به امر متفق علیه است ، در حالیکه اینجا معامله برعکس آن است ، زیراکه محمد صل اللّه وعلیه وسلم از ابراهیم علیه السلام افضل است ، و تقاضا این افضلیت این است که هر کدام درود برای او طلب کرده شود او از هر درود ماضی و مستقبل افضل باشد -
در جواب این سوال در "فتح الباری" و "جلاء الافهام" تقریباً ده اقوال علماء مذکور است ، که از جمله آنها یک قول قوی است و این را شیخ الاسلام و ابن القیم رحمة اللّٰه علیهم پسندیده قرار داده اند ، باقی مانده همه در همه اقوال کمزور اند ، و آن قول قوی این است: در آل ابراهیم علیه السلام انبیاء علیهم السلام می آیند ، در حالی که در آل محمد دیگر نبی نمی آید ، پس وقتی که نبی صل اللّه وعلیه وسلم