۷۴
نماز ناقص است -۱- ناقص است ناقص است ناتمام است" ۲-
و شما ارشاد میفرمودید که: اللّه تبارک و تعالٰی فرمود: که من نماز -۱- را در میان خود و در میان بندگان خود نصف نصف تقسیم کرده ام ، پس نصف نماز از من است ، و نصف نماز از بنده من است ، و بنده من که چیزی بخواهد همه برای اوست ، رسول اللّٰه صل اللّه وعلیه وسلم فرمود: ببینید وقتی که بنده "الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ" می گوید ، پس اللّه تعالٰی می گوید که بنده من حمد مرا کرد ، و وقتی که بنده "الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ" می گوید پس اللّه تعالٰی می گوید که بنده من تعریف مرا کرد ، و وقتی که بنده "مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ" می گوید ، پس اللّه تعالٰی می گوید بنده من بزرگی مرا بیان کرد ، و وقتی که بنده "إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ" می گوید پس اللّه تعالٰی می گوید این در میان من و بنده من مشترک است ، و هرچیزی بخواهد آن همه برای بنده من است ، و وقتی که بنده "اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ" می گوید ، پس اللّه تعالٰی که این همه چیزها از بنده من است و هرچیزی که او بخواهد آن همه برای بنده من است -۴-
و نبی صل اللّه وعلیه وسلم می فرمود: که اللّه سبحانه و تعالٰی مانند سوره فاتحه هیچ چیزی نه در تورات نازل کرده و نه در انجیل ، همین آن "سبع مثانی" -۵- و قرآن عظیم است که برای من عطا شده است -۶-
۱- در اصل حدیث لفظ خداج ذکر شده است که معنی آن ناقص و ناتمام می باشد ، نبی صل اللّه وعلیه وسلم تفسیر این لفظ را به "غیرتمام" کرده است ، که معنی آن میباشد "نامکمل" -
۲- مسلم ، ابوعوانه
۳- مراد از نماز سوره فاتحه است ، از روی تعظیم کل گفته شده و جزء مراد شده است
۴- مسلم ، ابوعوانه ، مالک ، و شاهد آن یک حدیث جابر رضی اللّه عنه است حمزه بن یوسف سهمی جرجانی در تاریخ جرجان در ص ۱۴۴ است -
۵- امام باحی فرمود که ، مراد از این این قول اللّه تعالٰی (وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِّنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ) است ، یعنی ما ترا هفت آیت که مکرر خوانده میشود و قرآن عظیم عطا کردیم - نام آنرا هفت از سببی گذاشت که این هفت آیت است ، و مثانی از سببی که در هر رکعت تکرار میشود ، و بنابر خصوصیت آن قرآن عظیم گفته شده است ، اگرچه هرچیز قرآن عظیم قرآن عظیم است ، مانند که کعبه را بیت اللّه میگویند ، اگر چه همه خانه ها از اللّه تعالٰی است ، لیکن برای اظهار عظمت و خصوصیت آن بیت اللّه صرف به کعبه گفته میشود -
۶- نسائی ، حاکم که آنها این را صحیح قرار داده اند و ذهبی تائید آنرا کرده است -