ای معاذ! آیا تو فتنه را برپا کردن میخواهی؟ و به نوجوان گفت که تو نماز را چگونه میخوانی؟ نوجوان گفت که من سوره فاتحه را میخوانم و از اللّه تعالٰی طلب جنت را میکنم و از جهنم پناه میخوانم ، و من نه سخن تو را می فهمم و نه سخن معاذ را - نبی صل اللّه وعلیه وسلم فرمود که: خلاصه نماز من و معاذ نیز سوال کردن جنت و پناه خواستن از جهنم است ، بیان راوی حدیث جابر بن عبدالله رضی اللّه عنه است که نوجوان گفت که با آمدن دشمن عنقریب به معاذ علم حقیقت خواهد شد ، در آن روز این خبر بسیار عام بود که دشمن حمله کردنی است ، ن جنت و پناه خواستن از جهنم است ، بیان راوی حدیث جابر بن عبدالله رضی اللّه عنه می گوید: چنانچه دشمن حمله آور شد آن نوجوان جام شهادت را نوشید ، نبی صل اللّه وعلیه وسلم از معاذ رضی اللّه عنه پرسید که با جدال و مخاصمت کننده با من و تو چه واقع شد؟ پس معاذ رضی اللّه عنه گفت یا رسول اللّٰه او شهادت را یافت ، او انسان راستین بود و من بر غلطی بودم -۱-

۱- ابن خزیمه در صحیح خود (۱۶۳۴) و بیهقی در سنن خود این را به سند جید روایت کرده است ، و از این محل استدلال در ابوداؤد (صحیح ابوداؤد حدیث نمبر ۷۵۸) است ، و قصه اصل در صحیحین است ، و زیادتی اول در یک روایت مسلم است و زیادتی دوم در مسند احمد (۷۴/۵) و زیادتی سوم و چهارم از بخاری است ، و در این باب از ابن عباس مروی است که: رسول اللّٰه صل اللّه وعلیه وسلم دو رکعت نماز خواند که در آن بدون سوره فاتحه چیزی نخواند ، این حدیث را امام احمد ۲۸۳/۱ ، و امام حارث بن اسامته در مسند خود (زوائد مسند ص:۳۸) و بیهقی ج ۶۲/۲ به سند ضعیف روایت کرده است ، من در چاپ های سابقه خود این حدیث را حسن قرار داده بودم ، مگر باز معلوم شد که مرا در این وهم شده است ، زیراکه دارومدار سند این حدیث بر حنظله دوسی است که راوی ضعیف است ، و نمیدانم که این سخن چرا برمن مخفی ماند ، شاید من این را کدام راوی دیگر گمان کرده بودم ، به هرحال شکر اللّه تعالٰی است که او مرا هدایت بر غلطی خود داد ، از این سبب این حدیث را من فوراً از کتاب خود حذف کردم ، باز اللّه تعالٰی به طور نعم البدل به من حدیث معاذ را مرحمت کرد ، که مقصود و مدعاء آن همین است که از حدیث ابن عباس است (و الحمد للّه الذی بنعمته تتم الصالحات) -