۲۴
(۸) قول هشتم : قول من هرچه باشد لیکن اگر مخالف آن از نبی صل اللّه وعلیه وسلم ثابت باشد پس در این صورت حدیث واجب الاتباع است و تقلید من ناروا خواهد بود - ۱
(۹) قول نهم: هر حدیث نبی صل اللّه وعلیه وسلم قول من است ، گرچه شما از من نشنیده باشید - ۲
۴- اقوال امام احمد بن حنبل:
امام احمد بن حنبل در ائمه کرام عالم بسیار بزرگ حدیث و از همه بیشتر عامل بر حدیث بود حتی که تالیف و تصنیف کتاب های مشتمل بر قیاس و رائ را ناپسند میکرد - ۳ - از این سبب آنها فرمودند:
(۱) قول اول: تقلید من را نکنید و نه تقلید مالک شافعی اوزاعی و نه از سوری را کنید بلکه شما از آنجا مسائل را اخذ کنید از جائیکه آنها اخذ کرده اند - ۴
و در یک روایت دیگر است: شما در دین خود تقلید هیچ یکی از آنهارا نکنید ، آنچه از نبی صل اللّه وعلیه وسلم و صحابه ثابت است همین را قبول کنید ، ماند تابعین عظام پس شمارا در گرفتن اقوال آنها و نه گرفتن اقوال آنها اختیار است -
و یک مرتبه ایشان فرمودند: اتباع این است چیزی که از نبی صل اللّه وعلیه وسلم و صحابه ثابت است آدمی اتباع او را کند ، باز بعد از این اورا اتباع کردن یا نه کردن اقوال تابعین اختیار حاصل است - ۵
۱ - این قول را به سند صحیح ابن ابی حاتم در "آداب الشافعی ص ۹۷" و ابونعیم اصبهانی و ابن عساکر در تاریخ دمشق (۲/۹/۱۵) نقل کرده است -
۲ - ملاحظه شود "آداب الشافعی ص ۹۳-۹۴ " از ابن ابی حاتم -
۳ - ملاحظه شود "مناقب الامام احمد ص ۱۹۲"
۴ - ببینید از فلانی "ایقاظ الهمم ص ۱۱۳" و از ابن القیم اعلام الموقعین (۳۰۲/۲) -
۵ - مسائل الامام احمد بروایت ابی داؤد ص ۲۷۲-۲۷۷ -